Àgwà ọma 10 maka ụmụaka ndị nne na nna ọ bụla kwesịrị ịkụziri
Ọtụtụ mgbe, ụmụaka na-agbalịsi ike iṅomi ndị mụrụ ha na ndị okenye, nke dị mma. Ọ bụrụ na ịchọrọ ka ụmụ gị tolite ghọọ ndị nwere ọgụgụ isi, ndị nwere obiọma na ndị dị umeala n'obi, ọ dị mkpa ka ị bụrụ otu. Mgbe ụmụaka na-etolite, ụbụrụ ha nwere ike ịchekwa omume ọ bụla dị mma na nke na-adịghị mma ma ọ bụ ikwu ihe na-eme gburugburu ha. Ndị nne na nna kwesịrị ịkpachara anya na ịkpachara anya n'ihu ụmụ ha tupu ha emee ihe ma ọ bụ kwuo ihe ọ bụla. Ndị nne na nna kwesịrị ịma ihe bụ àgwà ahụike ụmụaka nke ha kwesịrị ịkụziri. Malite na omume ọma kwa ụbọchị maka ụmụaka, ndị nne na nna kwesịrị ịkụziri ụmụ ha banyere ịzụlite nkwụsi ike na ịgbaso usoro mgbe niile ka ha wee tolite ahụike na obi ike.
Nke a bụ ụfọdụ àgwà ọma iri maka ụmụaka ndị nne na nna na-aghaghị ịkụziri.
1) Iri nri dị mma:
Otu n'ime àgwà ọma maka ụmụaka bụ ịgba ha ume ka ha na-ahọrọ nri dị mma karịa nri ndị na-adịghị mma. Na-enye ha mmiri ara ehi, bọta, mmanụ aṅụ, àkwá, achịcha na nri a na-eme n'ụlọ kama ị na-eri nri poteto, chọkọleti na nri ndị ọzọ na-eme ka abụba na cholesterol dị n'ahụ mmadụ. Ị kwesịrị ịdị na-akụziri ha uru na àgwà ndị dị n'iri nri dị mma ka ha nwee mmasị.
2) Usoro nke tebụl:
Tinyere àgwà iri nri maka ụmụaka ndị nne na nna ga-akụziri ụmụaka ụkpụrụ okpokoro okpokoro. Mgbe ọ bụla nwa gị na-anọdụ ala na tebụl maka nri ehihie ma ọ bụ nri abalị na nnọkọ ọha na eze yana n'ụlọ, ọ ghaghị ịma ka ọ ga-esi na-akpa àgwà nke ọma dị ka o kwesịrị isi rube isi n'iwu na ụkpụrụ nke iso ndị ọzọ na-ekerịta tebụl. O kwesịrị ịma na ndị nọ ya gburugburu ekwesịghị inwe ahụ́ erughị ala ma ọ bụ ihere n’ihi omume na ihe omume ya.
3) Ịsa ezé ugboro abụọ n'ụbọchị:
Gbaa nwa gị ume ịsa ezé ha bụkwa otu n'ime ezigbo àgwà ụmụaka. Ụmụaka na-ehicha ezé kwesịrị ịbụ ihe mbụ n'ụtụtụ mgbe ha tetara na nke ikpeazụ n'abalị tupu ha alakpuo ụra. Kụziere ha mkpa ọ dị ilekọta ezé anyị na ahụ anyị ndị ọzọ site n’inyere ha aka ịmụta site n’akwụkwọ na omume gị.
4) Ihi ụra na iteta n'ụra:
Ihe ọzọ na-akwalite àgwà ahụ ike maka ụmụaka bụ na ọ ghaghị ịkụziri ya site n'aka ndị nne na nna ka ụmụ ha na-eteta n'isi ụtụtụ ma lakpuo ụra n'isi ụtụtụ. Mee ka ha mara nkebiokwu kacha ama ama bụ 'Tupu ịlana, n'isi ụtụtụ na-ebili'. Gwa ha gbasara uru ahụike dị n'omume a nakwa na ọ ga-eme ka ahụ dị ha mma, hụkwa na oge ihi ụra ha n'onwe gị.
5) Na-ehicha ogige egwuregwu ha:
Kwalite ịdị ọcha na gburugburu ebe dị mma. Na-agwa ụmụ gị ka ha na-ehicha ebe ha na-egwuri egwu na ihe egwuregwu ha. Ma ọ bụ ogige egwuregwu, azụ ụlọ ma ọ bụ ebe obibi, ụmụ gị ga-amarịrị na ọ dị mma igwu egwu na gburugburu ebe dị ọcha na ahụike. Ọ bụrụ na ha edowe ebe egwuregwu ha ọcha, ha ga-emecha wulite àgwà nke inwe ọnụ ụlọ dị ọcha, klaasị na mpaghara gbara ha gburugburu. Ekwesịrị ịgbakwunye nke a na omume ahụike maka ndị na-eto eto.
6) Okwu anwansi: Biko & Daalụ:
Ozugbo nwa gị mụtara ikwu okwu, kuziere ha okwu anwansi abụọ nke ga-emeri obi ndị ọzọ mgbe niile; biko daalụ. Nke a bụ otu n'ime omume kachasị mkpa ụmụaka kwesịrị ịgbaso. Kụziere ha ihe okwu ndị a pụtara na mgbe ha ga-eji ha eme ihe. Kwe ka ha na-akọrọ gị okwu ndị a kwa ụbọchị. Ị na-ahụkarị ụdị mmadụ abụọ gbara gị gburugburu. Nke mbụ bụ ndị na-ekele ndị mmadụ maka obere omume ọ bụla na nke ọzọ bụ ndị na-adịghị echegbu onwe ha ime ya maka ihe ọ bụla nke ndị ọzọ mere. Nwa gị kwesịrị ịbụ onye mbụ malitere ya. A na-ewere ịsị ekele gị dị ka omume nke ezi omume maka ụmụaka yana ndị okenye na mmetụta nke ihe ọ bụla dị mma n'ezie mgbe niile.
Ị chọrọ ịgụ ụfọdụ nghọta Bekee?
Nghọta Grammar English bụ ngwa ịgụ akwụkwọ maka ụmụaka. Ebumnobi ya bụ ime ka ụmụaka niile kwalite nka ịgụ ihe ma nyere aka icheta akụkọ ahụ.
7) Ịkekọrịta na-elekọta:
Ịkụziri obere nwa gị ijide ụzọ a n'oge ọ bụ nwata agaghị enyere ya aka imekwu enyi, kamakwa ọ na-anọchi anya àgwà ọma nwa gị. Kwe ka ha soro ndị enyi ha na ndị ọzọ kerịta nri na ihe egwuregwu ha. Gwa ha ka ha 'juo' tupu 'rie', n'agbanyeghị na ha nwere ihe kacha nta, ha kwesịrị ịdị na-ekerịta ya na ndị ọzọ. Nke a na-edobe ọnọdụ enyi na enyi na gburugburu ụmụaka, na-eme ka ha nwee obi ụtọ na ime enyi ọhụrụ.
8) Ige ndị okenye ha ntị:
Ụzọ ọzọ dị mma a ga-esi akụziri ụmụaka ihe bụ iji nkwanye ùgwù gee gị ma ọ bụ ndị okenye ha ntị. Mgbe nwa gị chọrọ ikwu ihe, ajụla ya ma ọ bụ gwa ya ka ha gbachie nkịtị. Jiri ndidi gee ha ntị ma kwuo okwu n’ụzọ dị mma ozugbo ha mechara. Ọ bụrụ na i mee otú ahụ, ụmụ gị ga-amụta ime otú ahụ. Ọ bụghị nanị na ndị okenye ha kamakwa ndị ọzọ.
9) Na-ekwu Eziokwu:
Kụziere ụmụ gị ka ha ghara ikwu ihe na-abụghị eziokwu. Kwalite ịkwụwa aka ọtọ na eziokwu site n'ịgba ha ume ka ha na-ekwu naanị ihe bụ eziokwu. Kụziere ha na ịgha ụgha bụ àgwà ọjọọ na ha kwesịrị izere ya. Ọbụna ma ọ bụrụ na ọtụtụ na-aga na ihe ọjọọ, gbaa ya ume ka ọ bụrụ onye na-eme ihe ziri ezi mgbe niile n'ihi na n'ikpeazụ eziokwu na-eweghara ebe ahụ.
10) Idobe oghere obibi ha ọcha:
Nwa gị ga-eche naanị maka idobe ebe obibi ha ọcha ma ọ bụrụ na ọ dị gị otu ahụ. Na-na-na-enye ụmụ gị obere nkuzi gbasara ịdị ọcha na gburugburu ebe dị mma iji mee ka ha ghọta mkpa omume ahụike dịịrị ụmụaka. Gwa ha ka ha na-eji agba ha na crayons naanị n'akwụkwọ kama iji mgbidi ma legide ha anya ma ọ bụrụ na ọ dị.
11) Nkwalite Mgbe ndị okenye na-abata n'ime ụlọ:
Ọ bụ nnukwu ihe ịrịba ama na-eme ka ndị mmadụ bụrụ okenye karịa gị inwe mmetụta pụrụ iche na nkwanye ùgwù. Ọ bụrụ na okenye abata n’ọnụ ụlọ ma ọ bụ n’ebe, kụziere nwa gị ka o guzo ọtọ na-ekele ya n’ụzọ nkwanye ùgwù. Nye ha ka ha nọdụ ala jụọ ma ha chọrọ ihe ọ bụla. Nke a bụ ihe bara nnukwu uru ma bụrụ nke a na-ewere na ọ bụ n'elu ndepụta maka àgwà ọma maka ụmụaka nke fọrọ nke nta ka ọ bụrụ echefu ụbọchị ndị a.
12) Ikpuchi ọnụ mgbe ọ na-asụ ude ma ọ bụ na-asụ:
Nke a na-aga maka onye ọ bụla mana ọ ka mma ịmalite mmejuputa iwu site na nwata ka ị mara ya. Gbaa nwa gị ume ka o jiri aka ya kpuchie ọnụ ya ma ọ bụrụ uzere ma ọ bụ ụkwara abịa. Ọ bụghị nanị na ọ na-abịa n'okpuru omume kamakwa ọ na-egosi na ịdị ọcha adịghị ọcha ma ọ bụrụ na emeghị otú ahụ.
13) Kwuo "gbaghara m":
Ebe ọ bụ na anyị niile maara otú ụmụaka enweghị ndidi. Ha na-achọsi ike n'ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe niile ma ọ bụ ihe ha chọrọ ikwu, ịjụ ma ọ bụ na ha chọrọ ihe ha ga-eri. Ha chọrọ izipu ozi ha ozugbo enwere ike na n'ihi nke a ha na-akwụsị gị ọbụlagodi ma ị na-eme ihe ọ bụla. Kụziere ụmụaka ka ha sị 'Biko' ma ha hụ mmadụ n'ime ihe. Ọ na-aga maka ezinụlọ ya, ndị enyi ya na ndị gbara ya gburugburu.
Ịbụ nne na nna ọ dị ezigbo mkpa ka ị hụ na nwa gị na-eto eto na ụkpụrụ omume na ezi àgwà maka ụmụaka nọ n'ime ya. Nwa gị na-egosipụta echiche gị na otú i si zụlite ya, ya mere, ọ kwesịrị ịma ka ọ na-akpa àgwà ọ bụghị nanị site n'iji ahịrịokwu kwesịrị ekwesị eme ihe kamakwa site n'omume. Ọrụ kacha mkpa na nke a bụ nne na nna. Ị ga-ebu ụzọ mee ihe ị na-ekwusa. Gbaa ya ume ma ọ bụrụ na o mee ihe dị mma ma kọwaa ihe ọjọọ ndị ahụ na otú ọ ga-esi ghara ikwughachi ha ọzọ. Kwalite àgwà iri nri dị mma maka ụmụaka iji nyere ya aka ịnọgide na-adị mma na ahụike. Mgbe ị na-akụziri nwatakịrị banyere omume, jide n'aka na ị na-eme ha n'ime onwe gị ma n'ụzọ dị otú a na ị gaghị akụziri ya ọtụtụ ihe ebe ọ bụ na ọ ga-eme ihe ọ na-ahụ.