बालपणात भाषा विकासाचे महत्त्व
जसजसे लहान मूल विकसित होते, तसतसे त्याची क्षमता विकसित होते, शिकते आणि विकसित होते. 2-5 वयोगटातील, मुले त्यांच्या शब्दांचा उच्चार वाढवण्यास सुरुवात करतात. ते योग्य वाक्यांऐवजी वाक्ये म्हणतात आणि तेव्हाच मेंदू सर्वात जास्त सक्रिय असतो आणि गोष्टी आत्मसात करण्यास सक्षम असतो. ते सहसा अपूर्ण वाक्य किंवा शब्द बोलतात किंवा अगदी योग्य नसलेले शब्द देखील बोलतात. अर्थात शब्द कसे मांडायचे याचे व्याकरणाचे भान त्यांना नाही. जसजसे ते वाढतात तसतसे ते प्रौढांसारखे बोलतात आणि ते त्यांच्या सभोवतालचे ऐकतात.
बालपणातील भाषेचा विकास हा मुलाच्या विकासाचा एक आवश्यक भाग आहे. भाषेच्या सुरुवातीच्या विकासामुळे तो संवाद साधू शकतो आणि त्याच्या भावना व्यक्त करू शकतो. समस्या सोडवणे आणि संभाषण कौशल्ये धारण करण्याच्या दृष्टीने भाषा समजून घेणे आणि वापरणे हे महत्त्वाचे आहे ते लहानपणापासूनच भाषेच्या विकासाचे टप्पे विकसित करण्याचा आणि सुरू करण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे त्यांनी ज्या गोष्टीकडे लक्ष वेधले आहे त्याबद्दल एकत्र बोलणे, बडबड करतात किंवा आवडतात. लहान मुलांमध्ये भाषा विकास सुरू करण्याचे हे काही मार्ग आहेत.
शैक्षणिक अॅप्ससह तुमच्या मुलांना गणित अधिक प्रभावीपणे शिकवा.
हे टाइम टेबल अॅप बालवाडी आणि प्रीस्कूल मुलांसाठी शिकण्यासाठी एक उत्तम सहकारी आहे. हे गुणाकार सारण्या अॅप 1 ते 10 पर्यंतच्या मुलांसाठी तक्ते शिकण्यासाठी खूप उपयुक्त आहे.
1) त्यांच्याशी बोला:
आपल्या मुलाशी बोला आणि दीर्घ संभाषणांना प्रोत्साहन द्या. तुम्ही त्यांच्याशी जितके जास्त बोलाल, तितकेच ते योग्य वाक्ये आणि ते कसे वापरले जातात ते निरीक्षण आणि निर्धारित करण्यात सक्षम होतील. जर तुमचे मूल बडबड करत असेल, तर परत बडबड करा आणि तो काय म्हणतो त्याला प्रतिसाद द्या. तुम्ही त्याच्याशी जितके जास्त बोलता तितकेच त्याला भाषेचे स्पष्ट दर्शन मिळते.
२) तुमच्या मुलाला प्रतिसाद द्या:
मूल जसजसे वाढत जाते तसतसे तो अधिक सक्रिय होतो आणि तो काय म्हणत आहे यावर तुमच्या प्रतिसादाची वाट पाहत असतो. इतरांना समजण्यासाठी तो जेंव्हा हावभावांचा आधार घेतो तेव्हापासून सुरुवात करूया. तरीही, तुम्ही त्याला प्रतिसाद दिलाच पाहिजे, जर त्याने होकार दिला आणि त्याला NO म्हणून सांगितले. जर त्याने कोणत्याही गोष्टीकडे लक्ष वेधले तर 'तुम्हाला हे अस्वल हवे आहे', 'देअर यू गो' असा प्रतिसाद द्या. हे त्यांना प्रत्येक वाक्यांश आणि शब्दांबद्दल अधिक जाणून घेण्यास मदत करेल जरी त्यांना आधी माहित नसेल. पुढे जाऊन जेव्हा ते वाक्ये जोडायला लागतात, तेव्हा ते तुमच्याशी संभाषण करतील, उदाहरणार्थ 'मी दुकानात जातो', त्याला वाक्य बनवण्यासाठी शब्द कसे एकत्र करायचे हे समजू लागते. प्रत्येक वेळी ते चुकीचे बोलतील तेव्हा तुम्ही त्यांना ते शिकून घ्यायचे आणि वाक्ये दुरुस्त करणे आवश्यक आहे आणि बालपणीच्या शिक्षणात भाषा विकासाची ही मूलभूत पायरी आहे. जेव्हा तो मोठा होतो आणि शब्द बोलू लागतो तेव्हा त्याच्या बोलण्याला उत्तर द्या आणि लहान शब्द टाळा. तो रोज एक नवीन शब्द शिकतो. 'तुझे' आणि 'माझे' या शब्दांमधील फरक त्याला समजेल. तुम्ही आनंदी आहात की दु:खी आहात हे तुमच्या टोनवरून तो अधिक समजून घेईल. त्यांना समजू लागेल की जर तुम्ही त्यांना दात घासत असाल तर त्यांना बेडवर जावे लागेल.
3) दररोज बोलणे:
तुमच्या दैनंदिन जीवनाबद्दल बोला, तुमचा दिवस कसा गेला आणि सर्वकाही. त्यानंतर त्यांचा दिवस कसा होता आणि त्यांनी काय केले याबद्दल त्यांना विचारा. संदर्भात बरेच नवीन शब्द वापरण्याचा हेतू आहे. जरी त्याला समजणे कठीण वाटत असले तरी काही फरक पडत नाही कारण तो जसजसा वाढत जाईल तसतसे तो ते करेल. जेव्हा तुमचे मूल कोणत्याही परिस्थितीबद्दल किंवा त्याला कसे वाटत आहे याबद्दल बोलते तेव्हा त्याला भूतकाळ किंवा भविष्याबद्दल बोलण्यास प्रोत्साहित करा. त्याचा संदर्भ कसा घ्यायचा हे त्याला समजेल. उदाहरणार्थ, त्याला कुठे जायचे आहे आणि आगामी शनिवार व रविवारसाठी त्याच्या योजना काय आहेत याबद्दल त्याच्याशी बोला. रात्रीच्या जेवणातून किंवा बाहेरून घरी आल्यावर त्याबद्दल बोला.
४) तुमच्या मुलासोबत वाचा:
बालपणातील भाषेच्या विकासामध्ये वेगवेगळ्या शब्दांचे स्पष्ट आकलन होण्यासाठी विविध संदर्भांसह वेगवेगळ्या वाक्यांमधील शब्दांचा समावेश असलेल्या वाचनावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. जरी ते झोपण्याच्या वेळेचे कथा पुस्तक किंवा अधिक गुंतागुंतीचे पुस्तक असले तरी, मुलाला नवीन शब्द आणि त्याची समजूत काढणे हा हेतू आहे. तुमचे मूल पुस्तकात असलेल्या गोष्टींशी लिंक करू शकते आणि ते खूप उपयुक्त आहे. आतील चित्रांवर चर्चा करा आणि त्याबद्दल बोला. जेव्हा तुम्ही ते शब्द बोलता तेव्हा त्यांच्याकडे निर्देश करा आणि मुलाला त्याचा अर्थ समजावून सांगण्यासाठी विराम द्या.
५) त्याला गोष्टींवर शब्द दाखवा:
जेव्हा तुम्ही एखाद्या दुकानाला भेट देता किंवा तुमच्या मुलांसोबत फिरायला जाता, तेव्हा आम्हाला अनेकदा रंगीबेरंगी बॅनर दिसतात. अशा गोष्टी लहान मुलांचे लक्ष वेधून घेतात आणि त्यांना वेगवेगळ्या शब्दांची ओळख करून देण्याचा सर्वोत्तम मार्ग आहे. छापलेले आणि बोललेले शब्द कसे वेगळे आहेत हे त्यांना शिकायला मिळते. लक्षात ठेवा की मुले खेळताना आणि अनौपचारिक संवादातून चांगले शिकतात.
6) जाणून घेण्यासाठी आणि एक्सप्लोर करण्यासाठी वेळ द्या:
नेहमी घाई करू नका आणि मुलांना जबरदस्तीने शिकायला लावू नका. यामुळे ते सुरुवातीला शिकण्यापासून दूर पळतातच पण त्यात रसही कमी होतो. जसजसे ते वाढतात, तसतसे वेळोवेळी शिक्षण वाढते. नवीन शब्द आत्मसात करण्याची क्षमता वाढवण्यासाठी फक्त वाचन आणि सामान्य संभाषणाची सवय लावा. ते त्यांच्या वेळेत शिकतील.
शिकणे आणि संवाद साधण्यासाठी भाषा कौशल्ये आवश्यक आहेत आणि त्यामुळेच बालपणात भाषेचा विकास अधिक महत्त्वाचा बनतो. ते जितके चांगले असेल तितके मूल शाळेत शिकू शकेल. भाषेच्या नियमांमध्ये शब्द एकत्र करणे, त्यांचा योग्य वापर करणे आणि त्याचा अर्थ एका वाक्यात आणि वैयक्तिकरित्या समजणे शक्य आहे. तान्ह्या बाळांचेही संभाषण असते. ते हे करण्यात आनंद घेतात आणि ते एक क्रियाकलाप मानतात आणि त्यातूनच ते सर्वात जास्त शिकतात. मुले जसजशी मोठी होतात तसतसे ते शब्दांच्या पलीकडे शिकू लागतात आणि वाक्य बनवण्यासाठी त्यांना जोडू लागतात. ते व्याकरणाचे नियम शिकू लागतात. शब्दांद्वारे संवाद साधण्याऐवजी, ते वाक्य तयार करण्यासाठी ते एकत्र करतात. वेळ आणि शिकण्यासोबत उच्चार चांगले होतात आणि तेव्हाच मुलांना शिकण्यासाठी शिक्षक आणि पालकांकडून अधिक प्रयत्न करावे लागतात. ते शब्दांना वाक्यात बसवून सुरुवात करतात.