मुलांसाठी वैयक्तिक स्वच्छता
वैयक्तिक स्वच्छता म्हणजे स्वतःची काळजी घेणे आणि निरोगी शरीर आणि रोगप्रतिकारक शक्ती प्राप्त करण्यासाठी खबरदारी घेणे. एखाद्याला निरोगी प्रौढ बनवण्यासाठी मुलांसाठी वैयक्तिक स्वच्छता खूप महत्त्वाची आहे. दररोज आपल्या आजूबाजूला शेकडो आणि लाखो जंतू आणि बॅक्टेरिया आणि बहुधा मुले आढळतात. मुलांना स्वच्छतेबद्दल शिकवणे आणि त्यांना नियमितपणे त्याचे पालन करायला लावणे त्यांना जिवाणू आणि विविध संसर्गजन्य रोगांपासून दूर ठेवण्यासाठी महत्वाचे आहे. लहान मुले शाळांमध्ये किंवा उद्यानात खेळण्यासाठी जातात जेथे त्यांचा या जंतूंच्या संपर्कात येण्याची शक्यता असते. हे जंतू वातावरणात सर्वत्र असतात. मुलांसाठी स्वच्छतेचा योग्य पाठपुरावा केल्यास मुलाला आजारी पडण्यापासून दूर राहण्यास मदत होऊ शकते. तुमच्या मुलाला फक्त सांगणे आणि काहीतरी करायला सांगणे पुरेसे नाही चांगल्या सवयी शिकवा त्यांच्या साठी. मुलांच्या स्वच्छतेसाठी योग्य योजना आणि व्यावहारिक सातत्यपूर्ण प्राथमिक प्रात्यक्षिक आवश्यक आहे. तुम्ही सुरुवात करू शकता चांगल्या सवयी आणि वाईट सवयी सुरुवातीला मुलाला समजते याची खात्री करण्यासाठी. आपले हात न धुता खाणे हे वाईट म्हणून स्पष्ट केले जाऊ शकते जे एखाद्या व्यक्तीसाठी किंवा मुलांच्या स्वच्छतेसाठी चांगले नाही.
मुलांसाठी वैयक्तिक स्वच्छतेचे महत्त्व:
उपचारापेक्षा प्रतिबंध चांगला आहे. विशेषत: जेव्हा लहान मुलांचा विचार केला जातो तेव्हा त्यांना वैयक्तिक स्वच्छतेचे पालन करण्यासाठी कठोरपणे तपासले पाहिजे. हात धुणे आणि स्वतःला स्वच्छ ठेवणे त्यांच्यासाठी किती महत्त्वाचे आणि फायदेशीर आहे हे त्यांनी शिकले पाहिजे. मुलांसाठी चांगली आणि निरोगी वैयक्तिक स्वच्छता त्यांना अनुमती देते:
• स्वतःबद्दल आत्मविश्वास वाटतो.
• एखाद्याला आजार आणि विविध आजारांपासून दूर ठेवा.
• एक निरोगी व्यक्तिमत्व विकसित करा - स्वच्छ आणि निरोगी असण्याने व्यक्तीची प्रतिमा वाढते आणि आत्मविश्वास वाढण्यास मदत होते.
• निरोगी शरीराची प्रतिमा ठेवा.
मुलांसाठी शारीरिक स्वच्छतेची शीर्ष क्षेत्रे आहेत:
• दात घासणे आणि तोंडी स्वच्छता.
• केसांची निगा.
• शरीर आंघोळ आणि संपूर्ण स्वच्छता
• हात धुणे.
• घराची स्वच्छता.
जंतू आणि जीवाणूंच्या संकल्पना स्पष्ट करा:
त्यांना जंतू आणि बॅक्टेरिया या संकल्पनेची ओळख करून द्या. ते ते कसे पकडतात, ते कसे धुवायचे आणि ते तुमच्या शरीरात गेल्यास काय होते हे त्यांना माहित असले पाहिजे. मुलांमध्ये गोष्टींमागील संकल्पना अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेतल्यास त्यावर कृती करण्याचा स्वभाव असतो. त्यांना योग्य स्वच्छता पाळण्याच्या मूलभूत गोष्टी आणि आवश्यक गोष्टी आणि त्याचे अधिक चांगल्या प्रकारे पालन करण्याचे महत्त्व माहित असले पाहिजे.
वैयक्तिक स्वच्छतेचे प्रकार:
1) तोंडी स्वच्छता:
तोंडी स्वच्छता ही सर्वात महत्त्वाची सवय आहे कारण ती तोंडापासून सुरू होते. जेव्हा एखादे मूल त्याच्या लहान वयात असते, तेव्हा तुम्ही खात्रीपूर्वक सांगू शकता की तो दररोज रात्री आणि सकाळी दात घासतो परंतु एकदा ते थोडे मोठे झाले की पालकांना नियमितपणे लक्ष ठेवणे थोडे कठीण होते. एखाद्याने सुमारे 2 मिनिटे चांगले दात घासले पाहिजेत. हे दात किडण्यापासून रोखण्यासाठी घाण आणि बॅक्टेरिया बाहेर काढण्यास मदत करते. तसेच मर्यादित साखरयुक्त आणि जंक फूड खाण्याबाबत जागरूकता निर्माण करा.
२) हाताची स्वच्छता:
मुलांसाठी हाताची स्वच्छता हा संपूर्ण स्वच्छतेचा सर्वात महत्वाचा भाग आहे. बहुतेक जीवाणू तोंडातून तुमच्या शरीरात प्रवेश करतात. योग्य हात धुण्याची दिनचर्या विकसित करण्यासाठी, तुम्ही प्रथम जागरूकता निर्माण केली पाहिजे आणि त्यांना हात धुण्याच्या फायद्यांबद्दल शिक्षित केले पाहिजे. मूल जसजसे वाढत जाते तसतसे त्याला शिकवा हात धुण्यासाठी पायऱ्या साबण आणि पाणी वापरून. त्याला हे देखील माहित असले पाहिजे की हात धुण्याआधी आणि नंतर हात धुणे किती वेळा आवश्यक आहे.
३) घरातील स्वच्छता:
तुम्ही तुमच्या वैयक्तिक स्वच्छतेची जशी काळजी घेता त्याचप्रमाणे तुमचे घर स्वच्छ करणे खूप महत्वाचे आहे कारण तुम्ही तुमचा बहुतेक वेळ घालवता आणि राहता असे ठिकाण आहे. तसेच जर तुमचे मूल तुम्हाला तुमच्या घराची काळजी घेताना आणि स्वच्छ ठेवत असल्याचे दिसले तर तो संभवतो. स्वतःच्या आणि त्याच्या सभोवतालच्या परिस्थितीसाठी फायदेशीर असणारे वर्तन स्वीकारणे. लक्षात ठेवा मुलांची स्वच्छता घरापासून सुरू होते.
4) अन्न स्वच्छता:
तुम्ही जे खाता ते तुमचे शरीर शोषून घेते आणि त्यातून मिळणारी ऊर्जा तुम्हाला दिवसभर चालवते आणि तुमच्या एकूण आरोग्यावर परिणाम करते. कोणते अन्न मानले जाते हे मुलांना माहित असणे महत्वाचे आहे निरोगी आणि अस्वस्थ अन्न आणि का. अस्वास्थ्यकर खाण्याच्या सवयीमुळे अतिसार आणि अन्न विषबाधा होऊ शकते. केवळ अन्नच नाही तर अन्न बनवताना किंवा सर्व्ह करताना योग्य स्वच्छता उपाय करणे महत्त्वाचे आहे. मुलांना अन्न स्वच्छतेबद्दल समजावून सांगताना त्यांच्या हातातून बॅक्टेरिया अन्नात कसे पसरतात हे सांगणे महत्त्वाचे आहे. अन्न हाताळण्यापूर्वी मुलांना हात धुण्याच्या नियमांबद्दल सांगितले पाहिजे, त्यापैकी काही आहेत:
• अन्न हाताळण्यापूर्वी आपले हात साबणाने धुवा.
• अन्न खाण्यापूर्वी आपले हात साबणाने धुणे महत्वाचे आहे.
• जर तुम्ही स्वयंपाकघरात एखाद्याला मदत करत असाल, तर तुमचे हात धुतलेले आणि स्वच्छ असल्याची खात्री करा.
• मुलांना फ्रीजमध्ये किंवा कुठेही अन्न साठवताना कंटेनर झाकणाने झाकायला शिकवा.
५) नखांची स्वच्छता:
नखे हे जंतू आणि बॅक्टेरियाचे सर्वात मोठे वाहक आहेत. आपण आपले हात धुतल्यास, आपण आपले नखे स्वच्छ केल्याची खात्री करा आणि सर्व जीवाणू रद्द करा. विशेषत: जेव्हा तुमच्या हाताच्या नखांचा प्रश्न येतो तेव्हा ते थेट तुमच्या तोंडाशी जोडलेले असतात. नखे चावणे ही देखील एक सवय आहे जी बहुतेक मुलांना विकसित होते. बहुतेक मुले आजारी पडण्याचे हे एक मुख्य कारण आहे.
6) शॉवर स्वच्छता:
सामान्यतः एखाद्या मुलास दिवसातून एकापेक्षा जास्त वेळा आंघोळ करायची असेल तर ते वैयक्तिकरित्या अवलंबून असते परंतु ते सहसा दर दुसर्या दिवशी केले जाते आणि विशेषत: जेव्हा मुल खेळल्यानंतर किंवा कोणतीही क्रिया केल्यानंतर घरी येते ज्यामध्ये खूप घाम येतो. लहान मुलांसाठी वैयक्तिक स्वच्छतेचा प्रश्न येतो तेव्हा शॉवर खूप महत्त्वाची भूमिका बजावते. शॉवरमुळे तुमच्या शरीरातील सर्व जंतू, बॅक्टेरिया आणि डील पेशी नष्ट होतात आणि एखाद्याला ताजेतवाने आणि आत्मविश्वास वाटतो.
एक उदाहरण सेट करा:
मुलाला तुमच्या पावलावर पाऊल ठेवण्यास सक्षम बनवणे हे तुम्ही स्वतःचे अनुसरण करून उत्तम प्रकारे केले जाऊ शकते. एक मूल त्याच्या सभोवतालच्या लोकांचे अनुसरण करते जे सहसा त्याचे पालक आणि शिक्षक असतात. मुलांमध्ये असे करण्याची सवय लागावी यासाठी तुम्ही योग्य वैयक्तिक स्वच्छता राखणे आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, तुमचे मूल तुम्हाला अन्न खाण्यापूर्वी हात धुताना पाहते आणि त्याला तसे करण्यास सांगितले जाते, मग तुम्ही तेथे नसले तरीही तो नियमांचे पालन करत असेल.
स्वच्छतेसह मजा:
मुलांचा नेहमी चांगल्या गोष्टी शिकण्याकडे कल असतो ज्यात खेळांसारख्या मजेदार क्रियाकलापांचा समावेश असतो. त्यांना स्वच्छतेबद्दल समजावून सांगतानाही असेच केले जाऊ शकते. गाणे गाताना त्यांना शिकवण्याचा प्रयत्न करा उदाहरणार्थ जर ते हात धुवायला शिकत असतील, तर तुम्ही ती पूर्ण होईपर्यंत २० सेकंद कविता किंवा कोणतेही गाणे वापरून पहा आणि यामुळे त्यांच्या उत्साहाची पातळी वाढेल आणि त्यांना मुलांसाठी स्वच्छता शिकण्यास प्रोत्साहन मिळेल.