बच्चाहरूको लागि उत्तम विज्ञान प्रयोगहरू
विज्ञान चाखलाग्दो मात्र नभएर मनमोहक विषय हो । यसले नयाँ सम्भावनाहरू खोल्छ र बच्चाहरूलाई उनीहरूको वरपरको संसार अन्वेषण गर्न प्रोत्साहन दिन्छ। बच्चाहरूको लागि विज्ञान प्रयोगहरूले उनीहरूलाई चीजहरू कसरी काम गर्दछ भनेर बुझ्न, आलोचनात्मक सोच कौशल विकास गर्न र उनीहरूमा जिज्ञासाको भावना सिर्जना गर्न मद्दत गर्न सक्छ। यहाँ बच्चाहरूको लागि सात उत्कृष्ट र सजिलो विज्ञान प्रयोगहरू छन् जुन गर्न सजिलो मात्र होइन तर रमाइलो पनि छ। तिनीहरूमध्ये प्रत्येकलाई विस्तृत रूपमा छलफल गरौं।
1. ज्वालामुखी प्रयोग
ज्वालामुखी प्रयोग एक क्लासिक विज्ञान परियोजना हो जुन बच्चाहरूको लागि उपयुक्त छ। रासायनिक प्रतिक्रियाहरूले कसरी प्रतिक्रिया निम्त्याउन सक्छ भनेर प्रदर्शन गर्ने यो एक रमाइलो तरिका हो। तपाईंलाई बेकिंग सोडा, सिरका र प्लास्टिकको बोतल चाहिन्छ। बोतलमा केही बेकिंग सोडा खन्याएर सुरु गर्नुहोस्, र त्यसपछि केही सिरका थप्नुहोस्। तपाईंले सिरका र बेकिंग सोडा संयोजनको रूपमा प्रतिक्रिया देख्नुहुनेछ। यसले कार्बन डाइअक्साइड सिर्जना गर्दछ, जसले विस्फोट निम्त्याउँछ। बच्चाहरूले रासायनिक प्रतिक्रियाहरू र कार्बन डाइअक्साइडको गुणहरू यस प्रयोगबाट सिक्न सक्छन्।
2. बेलुन ब्लो-अप प्रयोग
यो प्रयोग बच्चाहरूलाई हावाको चाप बारे सिकाउने उत्कृष्ट तरिका हो। तपाईंलाई एउटा बेलुन, प्लास्टिकको बोतल र फनेल चाहिन्छ। बेलुन उडाएर सुरु गर्नुहोस् र त्यसपछि यसलाई फनेलमा जोड्नुहोस्। अर्को, बोतलको मुखमा फनेल राख्नुहोस् र बेलुनलाई डिफ्लेट गर्न अनुमति दिनुहोस्। जब हावाले बेलुन छोड्छ, यसले एक वैक्यूम सिर्जना गर्दछ जसले हावालाई बोतलमा तान्छ। यसले बेलुनलाई फेरि फुलाउँछ। यो प्रयोग मार्फत बालबालिकाले हावाको गुण र हावाको चाप कसरी काम गर्छ भन्ने बारे जान्न सक्छन्।
3. इन्द्रेणी घनत्व प्रयोग
यो प्रयोग घनत्व बारे बच्चाहरूलाई सिकाउने उत्कृष्ट तरिका हो। तपाईंलाई स्पष्ट गिलास, मह, डिश साबुन, पानी, र खानाको रंग चाहिन्छ। गिलासमा मह खन्याएर सुरु गर्नुहोस् र त्यसपछि केही डिश साबुन थप्नुहोस्। अर्को, केहि पानी र खाना रंग को केहि थोपा थप्नुहोस्। विभिन्न तरल पदार्थहरू तिनीहरूको घनत्वको आधारमा तहहरूमा विभाजन हुनेछन्, इन्द्रेणी प्रभाव सिर्जना गर्दछ। यस प्रयोग मार्फत, बच्चाहरूले घनत्वको अवधारणा र यसले तरल पदार्थको व्यवहारलाई कसरी असर गर्छ भन्ने बारे सिक्न सक्छन्।
4. सौर्य ओभन प्रयोग
यो प्रयोग बच्चाहरूलाई सौर्य ऊर्जाको बारेमा सिकाउने उत्कृष्ट तरिका हो। तपाईंलाई कार्डबोर्ड बक्स, एल्युमिनियम पन्नी, प्लास्टिक र्याप, र कालो निर्माण कागजको टुक्रा चाहिन्छ। बक्सको भित्री भागलाई एल्युमिनियम पन्नीको साथ अस्तर गरेर र त्यसपछि प्लास्टिक र्यापले माथि छोपेर सुरु गर्नुहोस्। त्यसपछि, कालो निर्माण कागज बक्स भित्र राख्नुहोस् र यसलाई घाममा सेट गर्नुहोस्। कालो कागजले सूर्यको तापलाई अवशोषित गर्नेछ र बक्सको भित्री भागलाई न्यानो पार्नेछ। यस प्रयोगको माध्यमबाट बालबालिकाले सौर्य ऊर्जाको अवधारणा र यसलाई कसरी प्रयोग गर्न सकिन्छ भन्ने बारे सिक्न सक्छन्।
5. चुम्बकीय आकर्षण प्रयोग
यो प्रयोग चुम्बकत्वको बारेमा बच्चाहरूलाई सिकाउने उत्कृष्ट तरिका हो। तपाईलाई चुम्बक र केही साना धातु वस्तुहरू, जस्तै पेपर क्लिप वा स्क्रूहरू चाहिन्छ। चुम्बकलाई समतल सतहमा राखेर सुरु गर्नुहोस्, र त्यसपछि यसको वरिपरि धातु वस्तुहरू राख्नुहोस्। चुम्बकले धातुका वस्तुहरूलाई आकर्षित गर्नेछ, चुम्बकत्वको गुणहरू देखाउँछ। यस प्रयोगको माध्यमबाट बच्चाहरूले चुम्बकका गुणहरू र उनीहरूलाई दैनिक जीवनमा कसरी प्रयोग गरिन्छ भन्ने बारे जान्न सक्छन्।
6. हात्ती टूथपेस्ट प्रयोग
यो प्रयोग बच्चाहरूलाई रासायनिक प्रतिक्रियाहरूको बारेमा सिकाउने उत्कृष्ट तरिका हो। तपाईंलाई हाइड्रोजन पेरोक्साइड, डिश साबुन, खाना रङ, र खमीर चाहिन्छ। हाइड्रोजन पेरोक्साइड, डिश साबुन, र खानाको रंगलाई बोतलमा सँगै मिसाएर सुरु गर्नुहोस्। अर्को, मिश्रणमा केही खमीर थप्नुहोस् र रासायनिक प्रतिक्रियाको रूपमा हेर्नुहोस्, जसले गर्दा मिश्रण टुथपेस्ट जस्तै फोम हुन्छ। यस प्रयोग मार्फत, बच्चाहरूले रासायनिक प्रतिक्रियाहरूको गुणहरू र प्रयोगहरू सञ्चालन गर्दा सुरक्षाको महत्त्व बारे जान्न सक्छन्
7. क्याटापल्ट बनाउनुहोस्
क्याटापल्ट निर्माण गर्नु एउटा रमाइलो विज्ञान प्रयोग हो जसले बच्चाहरूलाई भौतिक विज्ञानको बारेमा सिकाउन सक्छ। क्याटापल्ट बनाउनको लागि, तपाईंलाई पप्सिकल स्टिकहरू, रबर ब्यान्डहरू, प्लास्टिकको चम्चा, र मार्शमेलो वा पोम-पोमहरू जस्ता साना वस्तुहरू चाहिन्छ। पहिले, दुई पप्सिकल स्टिकहरू स्ट्याक गरेर र तिनीहरूको वरिपरि रबर ब्यान्ड लपेटेर आधार सिर्जना गर्नुहोस्। त्यसपछि, रबर ब्यान्डको साथ आधारमा पप्सिकल स्टिक जोडेर हात बनाउनुहोस्। हातको अन्त्यमा प्लास्टिकको चम्चा संलग्न गर्नुहोस्, र त्यसपछि साना वस्तुहरू सुरु गर्न प्रयोग गर्नुहोस्।
8. स्किटल्स प्रयोग
यदि तपाईंले क्लासिक स्किटल्स प्रयोग गर्नुभएको छैन भने के गर्दै हुनुहुन्छ? बिस्तारै एक प्लेट जस्तै कुनै चीजमा स्किटलहरू खन्याउनुहोस् र चम्किलो रङहरू स्किटलहरूबाट पानीमा घुल्ने क्रममा हेर्नुहोस्। विभिन्न पानीको तापक्रम र विभिन्न प्रकारका मिठाइहरू प्रयोग गर्ने प्रयास गर्नुहोस्। अर्को सुझाव भनेको क्यान्डी क्रोमेटोग्राफीको साथ प्रयोग गर्नु हो यदि तपाईंसँग अझै पनि अन्तमा केही स्किटलहरू छन्।
३. क्रोमैटोग्राफी
क्रोमेटोग्राफी प्रयोग गरेर विभिन्न मसी रंगहरू छुट्याउन सकिन्छ। तपाईलाई आवश्यक छ केहि फिल्टर पेपर, पानी, र धुन नमिल्ने टिप पेन। यो युवाहरूका लागि उत्कृष्ट, रंगीन विज्ञान परियोजना हो। फेल्ट-टिप पेनको ठाउँमा मिठाईहरू प्रयोग गर्नाले यस परियोजनामा रमाइलो स्पर्श प्रदान गर्न सक्छ। जब तिनीहरू फिल्टर पेपरमा चढ्छन्, हेर्नुहोस् कि क्यान्डी रङहरू कसरी अलग हुन्छन्।
10. बीउ अंकुरण प्रयोग
बच्चाहरूले सधैं आफ्नो विज्ञान प्रयोगहरूमा रासायनिक प्रतिक्रियाहरू मन पराउँदैनन्। बच्चाहरूले यो विज्ञान प्रयोग गर्नको लागि राम्रो समय पाउनेछन् किनभने तिनीहरूले आफ्नो लागि बीउ बढेको देख्न सक्छन्। यद्यपि बीउ बढ्छ परिस्थिति परिवर्तन गर्न यो सरल छ, यो पनि बच्चाहरूलाई वैज्ञानिक विधि सिकाउन एक शानदार प्रयोग हो।
विज्ञान प्रयोगहरू - रमाईलोको स्रोत
अन्तमा, बालबालिकाका लागि विज्ञान परियोजनाहरू उनीहरूलाई वरपरको संसारको बारेमा सिकाउने रमाईलो र शैक्षिक तरिका हो। यी पाँच विज्ञान प्रयोगहरू घरमा वा कक्षाकोठा सेटिङमा गर्न सकिने धेरै प्रयोगहरूका केही उदाहरण मात्र हुन्। यी विज्ञान निष्पक्ष विचारहरू बच्चाहरू आफैले गर्न पर्याप्त सरल छन् तर महत्त्वपूर्ण वैज्ञानिक अवधारणाहरू सिकाउन पर्याप्त जटिल छन्। त्यसोभए, केहि सामग्रीहरू लिनुहोस् र प्रयोग सुरु गर्नुहोस्!
प्राय: सोधिने प्रश्नहरू:
Q1। बच्चाहरु को लागी केहि सजिलो विज्ञान प्रयोगहरु के हो?
बच्चाहरूका लागि धेरै सजिलो विज्ञान प्रयोगहरू छन् जुन घरमा वा कक्षाकोठा सेटिङमा गर्न सकिन्छ। एउटा साधारण प्रयोग बेकिंग सोडा र सिरका प्रयोग गरेर ज्वालामुखी बनाउनु हो। अर्को सजिलो प्रयोग भनेको ब्याट्री, नेल र तामाको तारबाट विद्युत चुम्बक सिर्जना गर्नु हो। बच्चाहरूले बोराक्स र पाइप क्लीनरहरू प्रयोग गरेर क्रिस्टल फूलहरू उब्जाउन सक्छन् वा पिज्जा बक्स, एल्युमिनियम पन्नी र प्लास्टिक र्याप प्रयोग गरेर सौर्य ओभन बनाउन सक्छन्। यी प्रयोगहरू रमाइलो र शैक्षिक छन् र बालबालिकामा विज्ञानप्रतिको प्रेम जगाउन मद्दत गर्न सक्छन्।
Q2। यी विज्ञान प्रयोगहरू कुन उमेर दायराका लागि उपयुक्त छन्?
यी विज्ञान प्रयोगहरू प्रयोगको जटिलतामा निर्भर गर्दै, विभिन्न उमेरका बच्चाहरूको लागि उपयुक्त छन्। ज्वालामुखी प्रयोग, क्रिस्टल फूल प्रयोग, र सौर ओभन प्रयोग 6 वर्ष र माथिका बच्चाहरूको लागि उपयुक्त छ। इलेक्ट्रोम्याग्नेट प्रयोग 8 वर्ष र माथिका बच्चाहरूको लागि राम्रोसँग उपयुक्त छ, किनकि यसले सामग्रीको अधिक सटीक ह्यान्डलिंग आवश्यक पर्दछ। यद्यपि, वयस्क पर्यवेक्षणको साथ, यी प्रयोगहरू साना बच्चाहरूको लागि पनि अनुकूलित गर्न सकिन्छ।
Q3। के यी प्रयोगहरू घरमा गर्न सकिन्छ?
हो, बच्चाहरूको लागि यी विज्ञान प्रयोगहरू सामान्य घरेलु सामग्रीको साथ घरमा गर्न सकिन्छ। ज्वालामुखी प्रयोग, क्रिस्टल फूल प्रयोग, र सौर ओभन प्रयोगलाई आधारभूत भान्साका वस्तुहरू र शिल्प आपूर्तिहरू चाहिन्छ, जबकि विद्युत चुम्बक प्रयोगका लागि तामाको तार र ब्याट्री जस्ता केही अतिरिक्त सामग्रीहरू चाहिन्छ। वयस्क पर्यवेक्षणको साथ, यी प्रयोगहरू सुरक्षित रूपमा घरको वातावरणमा गर्न सकिन्छ।
Q4। यी प्रयोगहरू पूरा हुन कति समय लाग्छ?
बच्चाहरूको लागि यी सजिलो विज्ञान प्रयोगहरूको लागि समयको लम्बाइ प्रयोगको जटिलता र बच्चाको उमेर र ध्यान अवधिको आधारमा भिन्न हुन सक्छ। ज्वालामुखी प्रयोग र क्रिस्टल फूल प्रयोग 30-60 मिनेटमा पूरा गर्न सकिन्छ, जबकि सोलार ओभन प्रयोग पूरा हुन केहि घण्टा लाग्न सक्छ, किनकि खाना पकाउन सूर्यको किरण चाहिन्छ। इलेक्ट्रोम्याग्नेट प्रयोग 15-30 मिनेटमा पूरा गर्न सकिन्छ, बच्चाको सीप र समझको स्तरमा निर्भर गर्दछ।
Q5.के यी प्रयोगहरू बालबालिकाका लागि सुरक्षित छन्?
हो, यी प्रयोगहरू बच्चाहरूको लागि वयस्क पर्यवेक्षणमा गर्न सुरक्षित छन्। यी प्रयोगहरूमा प्रयोग गरिएका सामग्रीहरू सामान्य घरायसी वस्तुहरू हुन् र राम्ररी ह्यान्डल गर्दा सामान्यतया सुरक्षित हुन्छन्। यद्यपि, बालबालिकाको पर्यवेक्षण गर्न र आवश्यक भएमा सुरक्षा चश्मा वा पन्जा लगाउने र सामग्रीको इन्जेशनबाट बच्न जस्ता सुरक्षा दिशानिर्देशहरू पालना गरेको सुनिश्चित गर्न महत्त्वपूर्ण छ।