Vaiaso o le Fa'afetai a Faiaoga
O le vaiaso o loma o le talisapaia e faiaoga ua vave ona oo mai. Ua sauni lau itumalo po'o lau a'oga? Afai e leai, e leai se faafitauli. E iai pea lou taimi e filifili ai lau fuafuaga fa'amanatu. Ina ia faafaigofieina mea, ua matou saunia ni mea moni i lenei taimi fiafia e amata ai oe, faapea foi ma nai manatu fatufatuaʻi mo vaiaso faafetai faiaoga e amata ai a'o e fuafuaina le fa'amanatuga a lau a'oga po'o le itumalo.
O le a le Vaiaso Fa'afetai a Faiaoga a le Atunu'u 2023?
O le Vaiaso Fa'afetai a Faiaoga e fa'atatau i le fa'aaloalo ma le fa'aalia o le agaga fa'afetai mo le galue malosi ma le fa'amaoni o faia'oga. Ua lauiloa foi o le “National Teacher Week,” e faamanatuina i tausaga taitasi i le Iunaite Setete i le Aso Lua o le vaiaso atoa muamua ia Me. Ose taimi e fa'ailoa ai e tamaiti aoga, matua, ma le atunu'u le taua tele o le sao o faia'oga i le fa'atulagaina o olaga o tupulaga talavou ma fa'afetaia ai lo latou naunau i a'oa'oga. O le aso na muamua matauina i le 1953, ma talu mai lena taimi ua avea ma vaega taua o le kalena aʻoaʻoga a Amerika.
Aisea e taua tele ai le galuega a le Faiaoga i totonu o le tatou Sosaiete?
E taua tele le sao o faiaoga i le faʻatulagaina o le lumanaʻi o lo tatou sosaiete, ma o la latou galuega o loʻo i ai le taua tele mo le tele o mafuaʻaga:
- Latou te aʻoaʻoina ma faʻamalosia le isi augatupulaga: O faiaoga e nafa ma le aʻoaʻoina ma le faʻamalosia o le isi augatupulaga o taʻitaʻi, faʻafouga, ma faʻafitauli-faʻafitauli. Latou te faʻatupuina le poto, tulaga taua, ma tomai e saunia ai tamaiti aoga mo le manuia i a latou galuega ma olaga i le lumanaʻi.
- Latou te lagolagoina le tuputupu aʻe ma le atinaʻeina o tamaiti aoga: E tuuina atu e faiaoga le lagolago faalelagona, taitaiga, ma le faamalosiauga e fesoasoani ai i tamaiti aoga ia tuputupu ae ma atiina ae i tulaga faaleaoaoga ma agafesootai. Latou te fatuina se siosiomaga saogalemu ma lagolago e faʻaleleia ai le atinaʻeina o agafesootai ma lagona.
- E i ai so latou aafiaga loloto i le sosaiete: O le tulaga lelei o aʻoaʻoga e tuʻuina atu e faiaoga e iai sona aafiaga loloto i le sosaiete. O tagata lelei aʻoaʻoga ma tomai e fesoasoani i le faʻatupulaia o le tamaoaiga, fatuina o mea fou fou, ma foia faʻafitauli faigata e manuia ai tagata uma.
- Latou te saofagā i le alalafaga: E saofagā faiaoga i le komiuniti e ala i le faʻasoaina o latou tomai ma le poto i tamaiti aʻoga, galulue faʻatasi ma isi faiaoga, ma ofo atu o latou taimi ma punaoa e lagolago ai faʻalapotopotoga eseese.
- O i latou o ni tagata aoao i le olaga atoa: O faiaoga o ni tagata a'oa'o i le olaga atoa o lo'o fa'aauau pea ona fa'aleleia lo latou malamalama ma tomai e tu'uina atu ai a'oa'oga sili i a latou tamaiti a'oga. Latou te tumau i le taimi nei i suʻesuʻega lata mai ma aga i aʻoaʻoga, ma latou faʻaauau pea ona sailia ni auala fou e faʻaoga ma faʻaosofia ai a latou tamaiti aʻoga.
Mental Math App mo Tamaiti
O ta'aloga numera mafaufau e fa'atatau uma i le mafai ona mafaufau ma fo'ia se fa'afitauli i lou ulu. E fausia ai lena manatu mamafa i le mafaufau o le tamaitiiti ma mafai ai ona ia faia se faaiuga i faafitauli eseese.
Le Taua o le Aloaia Faiaoga
O faia’oga o le ivi lea o la tatou a’oa’oga, ma e le mafai ona soona ta’uta’ua a latou sao i le sosaiete. Latou te nafa ma le tuʻuina atu o le poto ma tomai, faʻapea foʻi ma le faʻatupuina o tulaga taua ma le fiafia e aʻoaʻo ia latou tamaiti aʻoga. O faiaoga foi e avea ma faufautua, faʻataʻitaʻiga, ma fautua mo a latou tamaiti aʻoga, fesoasoani i le faʻatulagaina o latou faʻamoemoega ma avanoa i le lumanaʻi.
Ae ui i lea, o le faiaoga e mafai ona avea o se galuega luʻitau, ma itula uumi, maualalo totogi, ma masani ona lofituina manaʻoga. E le gata i lea, o le faʻamaʻi COVID-19 ua faʻaopoopoina ai faʻalavelave fou ma faʻalavelave i le galuega faʻafaiaoga, ma le tele o faiaʻoga e tatau ona faʻafetaui i faʻataʻitaʻiga mamao poʻo le faʻaogaina o aʻoaʻoga aʻo feagai foi ma popolega faʻalesoifua maloloina ma isi le mautonu.
O le iloaina o le galue malosi a faiaoga e le gata ina faaalia ai lo tatou talisapaia o a latou taumafaiga, ae e fesoasoani foi e siitia ai le agaga, faʻaleleia le lagona o le nuʻu, ma faʻamalosia i latou e faʻaauau a latou galuega taua. E avea foi ma faamanatu o le taua tele o le sao o faiaoga i le fausiaina o le lumanai o lo tatou sosaiete.
Auala e Fa'ailoa ai Faiaoga e Tamaiti A'oga I le Vaiaso Fa'afetai a Faiaoga a le Atunu'u
O le Vaiaso Fa'afetai o Faiaoga a le Atunu'u, ose avanoa e fa'aalia ai e le fanau a'oga lo latou fa'afetai i le galuega fita ma le fa'amaoni o latou faia'oga. O nisi nei o manatu mo faiaoga o meaalofa vaiaso faafetai e tamaiti aoga ia iloa le galuega fita a lo latou faiaoga i lenei vaiaso faapitoa:
- Tusi se tusi faafetai: Uunaia tamaiti aoga e tusi se tusi faafetai mai le loto i o latou faiaoga, e faailoa atu ai lo latou talisapaia o a latou galuega mamafa ma le tuuto.
- Fausia se fu'a fa'afetai a le vasega: Tuu atu i tamaiti aoga taitasi e fai se mataitusi po o se ata tusi i luga o se fu'a e sipelaina ai le “Faafetai” e faaali atu i le potuaoga.
- Fai se vitiō saafiafiga: Fausia se vitiō fa'aaloalo e fa'aalia ai fe'au fa'afetai mai tamaiti a'oga mo latou faia'oga.
- Tuuina atu se meaalofa itiiti: Tuu atu se meaalofa laitiiti i lo latou faiaoga, e pei o se tusi e sili ona fiafia i ai, se atigi fagu, po o se pusa sukalati.
- Teuteu le potuaoga: Fesoasoani e teuteu le potuaoga i pepa lautele, paluni, ma isi teuteuga e fatu ai se siosiomaga fiafia.
- Fuafua se fa'amanatuga fa'ate'ia: Fuafua se faʻamanatuga faʻateʻia mo lo latou faiaoga, e pei o se pati i potuaoga poʻo se tafaoga.
- Fausia se tusi manatua: Tuu atu i tamaiti aoga taitasi e fai se itulau i se tusi manatua, e aofia ai manatuaga, tala, ma ata mai le tausaga aoga.
- Aumai se mea'ai fa'apitoa: Aumai se meaai faapitoa mo lo latou faiaoga, e pei o le taeao po o le aoauli.
- Auai i mea a le aoga: Auai i mea a le aoga, e pei o se faaaliga taleni, se tala a le aoga, po o se taaloga, e faaalia ai le lagolago mo lo latou faiaoga ma le nuu o le aoga.
Auala e Fa'amanatuina ai e Faiaoga Lava i le Vaiaso o Faiaoga a le Atunu'u
Aso Faʻafetai mo Faiaoga ose aso fa’apitoa mo fanau aoga ma matua e fa’aalia ai lo latou agaga fa’afetai mo faiaoga, ae o se avanoa fo’i lea mo faiaoga e fa’amanatu ai i latou ma galuega taua o lo’o latou faia. O auala nei e iva e mafai ai e faiaoga ona faʻamanatuina i latou lava i le Aso Faʻafetai a Faiaoga:
- Taumafa oe i se taumafataga faapitoa po o se meaai mama: Fai se malologa mai le teuina o se taumafataga o le aoauli ma faʻafeiloaʻi oe i se taumafataga manaia poʻo se meaʻai mai lau faleaiga poʻo le cafe e sili ona e fiafia i ai.
- Faʻafeiloaʻi i le tausiga o oe lava: Faʻaalu se taimi mo oe lava ma faʻafiafia i nisi o gaioiga e tausia ai oe lava, e pei o se taʻele malolo, se vasega yoga, poʻo se massage.
- Mafaufau i au mea na ausia: Fa'aalu se taimi e mafaufau ai i au mea na ausia ma aafiaga lelei na e maua i au tamaiti aoga.
- Fesoʻotaʻi ma paaga: Aapa atu i au paaga ma faamanatu manuia ma galuega fita a le tasi.
- Fai se aso soifua maloloina o le mafaufau: Fai se malologa mai a'oa'oga ma fa'aalu se aso soifua maloloina o le mafaufau e fa'aola ma fa'afou ai.
- Auai i le atinaʻeina o tomai: Fa'aaoga le avanoa e fa'atino ai le atina'e fa'apolofesa ma a'oa'o tomai fou e fa'aleleia atili ai lau faiga fa'afaiaoga.
- Fa'amanatu ma au tamaiti a'oga: Fa'aaofia au tamaiti a'oga i le fa'amanatuga e ala i le faia o se gaoioiga fa'apitoa po'o se ta'aloga e mafai ona e fiafia uma i ai.
- Alu i fafo: Fai se malologa mai le potuaoga ma fiafia i fafo i se savaliga pe sopo.
- Tusi oe lava se tusi faafetai: Tusi oe lava i se tusi fa'afetai, e fa'ailoa ai lou galue malosi ma lou fa'amaoni i au tamaiti a'oga ma le galuega fa'afaiaoga.
Auala e Fa'ailoa ai Faiaoga e alaalafaga I le Vaiaso Fa'afetai a Faiaoga a le Atunu'u
O le Aso Fa'afetai o Faia'oga a le atunu'u, o se aso e fa'ailoa ma fa'afetaia ai e le atunu'u le galuega fita ma le fa'amaoni o faia'oga. O nisi nei o mea e mafai e le alalafaga ona fai e faʻaalia ai la latou lagolagosua:
- Fa'atulaga se fa'alapotopotoga fa'ale-nu'u: Fa'atulaga se fa'afiafiaga fa'alenu'u e fa'amanatu ma fa'aaloalo ai faiaoga, e pei o se taeao, 'aiga o le aoauli, po'o se 'aiga o le afiafi.
- Tuuina atu meaʻai poʻo meaʻai: Tuuina atu ni meaai mama po o ni meaai mo faiaoga e fiafia ai i le aso atoa.
- foa'i sapalai: Ao mai foai o mea aoga, e pei o peni, penitala, maka, ma pepa, ma foai atu i aoga i le lotoifale.
- Volenitia i potuaoga: Ofo e volenitia i potuaoga e lagolago ai faiaoga ma tamaiti aoga.
- Si'i le silafia: Fa'aoga ala fa'aagafesootai po'o isi fa'asalalauga e fa'alauiloa ai galuega taua o faia'oga ma le mana'oga e lagolago ma fa'atauaina.
- Tuuina atu avanoa tau tomai fa'apitoa: Tu'u atu avanoa fa'apolofesa mo faiā'oga e fa'aleleia atili ai o latou tomai ma le poto.
- Fautua mo totogi talafeagai ma tulaga faigaluega: Fautua mo totogi talafeagai ma tulaga faigaluega mo faiaoga e faʻaalia ai le faʻatauaina e le nuʻu a latou galuega ma le taua o latou sao i le faiga o aʻoaʻoga.
- Lagolago tupe mo a'oa'oga: Lagolagoina le faatupeina o a'oa'oga ma fuafuaga e maua ai alagaoa ma lagolago mo faiaoga ma a'oga.
O upusii ole Vaiaso Fa'afetai a Faiaoga Sili
O le isi, se'i o tatou su'esu'eina nisi o upusii lelei e uiga i faiaoga!
- "O se faiaoga lelei e mafai ona musuia le faamoemoe, faaosofia le mafaufau, ma faatupuina le fiafia e aoao." – Brad Henry
- “O le aoao atu o se galuega o le loto.” – Le iloa
- "O faiaoga sili o i latou e faʻaali atu ia te oe le mea e te vaʻai ai ae le taʻuina atu ia te oe le mea e te vaʻaia." – Alexandra K. Trenfor
- “O se faiaoga e aafia ai le faavavau; e le mafai ona ia iloa po o fea e muta ai lana faatosinaga.” – Henry Adams
- "E mafai e faiaoga ona suia olaga i le naʻo le faʻafefiloi saʻo o penisina ma luitau." – Joyce Meyer
- "O le tomai o le aʻoaʻo atu o le tomai o le fesoasoani i le mauaina." – Mareko Van Doren
- “E le mafai lava ona tineia le faatosinaga a se faiaoga lelei.” – Le iloa
- “O le aoao atu o le pa’i atu lea i se olaga e faavavau.” – Le iloa
- “O le aoao atu o le faatinoga silisili lea o le faamoemoe.” – Colleen Wilcox
- “O faia’oga o fai sulu ia o le tupulaga e sosoo ai, ma e matou te nofo aitalafu uma ia i latou mo lo latou sao tele.” – Le iloa
Fautuaga mo faiaoga i le fausiaina o sootaga malolosi ma tamaiti aoga
O nisi nei o fautuaga mo faiaoga i le fausiaina o sootaga malolosi ma tamaiti aoga:
- Faaalia le naunau moni: Faaalu le taimi e faamasani ai i tamaiti aoga taitasi i se tulaga patino. Fesili atu ia i latou e uiga i mea latou te fiafia i ai, mea e fiafia i ai, ma le olaga faaleaiga. Faʻalogo i a latou tali ma faʻaalia se fiafia moni i mea latou te fai mai ai.
- Ia faigofie ona faalatalata atu i ai: Ia e fa'alatalata atu i au tamaiti a'oga. Faaali atu ia i latou e te tatala ma naunau e faalogo io latou manatu ma popolega. Ia avanoa a o lei amataina ma pe a uma le vasega po o taimi o le aoauli mo talanoaga faasamasamanoa.
- Faʻatonu faʻamoemoega manino: Seti fa'amoemoega manino mo lau potuaoga ma ia mautinoa e malamalama au tamaiti a'oga. E mafai ona aofia ai tulafono ma taunuuga, faʻapea foʻi ma faʻamoemoega mo le faʻatinoga o aʻoaʻoga ma amioga.
- Fausia se siosiomaga lelei potuaoga: Fausia se siosiomaga lelei potuaoga e ala i le faʻaofiina o gaoioiga malie, faʻamalosia mafutaga lelei a tupulaga, ma le amanaiaina o taunuʻuga a tamaiti aoga.
- Fa'aaogā fa'amalosi lelei: Fa'aaoga le fa'amalosi lelei e fa'amalosia ai amio lelei ma fa'atinoga tau a'oa'oga. Fa'ailoa mea na ausia e tamaiti aoga i le fa'afetai, taui, ma tali lelei.
- uiga lau a'oa'oga: Fa'apitoa lau faiga fa'afaiaoga e fetaui ma mana'oga ta'ito'atasi o au tamaiti a'oga. Fa'aaogā sitaili fa'aa'oa'oga 'ese'ese, metotia, ma mea faigaluega e fa'aoga ai sitaili ma tomai eseese.
- Ia tumau: Ia tumau i au amioga ma fegalegaleaiga ma au tamaiti aoga. O le faifai pea e maua ai se lagona o le mautu ma le vaʻaia, lea e mafai ona fesoasoani e fausia le faʻatuatuaina ma le faʻaaloalo.
- Fesoʻotaʻiga lelei: Fesootaiga lelei ma au tamaiti aoga ma o latou matua. Ia logoina i latou i tofiga o le a oo mai, mea e tutupu, ma gaoioiga i potuaoga.
- Faʻafeiloaʻi ma au tamaiti aʻoga: Fa'aalofa i au tamaiti a'oga pe a latou tauivi ma luitau patino pe faaleaoaoga. Faaali atu lou manatu mamafa ma o loo i ai iina e lagolago i latou.
Faaiuga:
I le fa'ai'uga, o le National Teachers Appreciation Week o se avanoa taua e fa'ailoa ma fa'amanatu ai le galue malosi ma le fa'amaoni o faia'oga i le lalolagi atoa. E taua tele le sao o faiaoga i le mamanuina o mafaufau ma olaga o tamaiti aoga, ma e le tatau lava ona le amanaiaina a latou taumafaiga.
I lenei vaiaso fa’apitoa, ua fa’ailoa ai le fa’amoemoe o faia’oga i le a’oa’oina ma le fa’afailele o fanau aoga. Mai le aʻoaʻoga i potuaoga e oʻo atu i gaoioiga faaopoopo ma tua atu, o faiaoga e fesoasoani i tamaiti aoga e atiina ae tomai, malamalama, ma le mautinoa latou te manaʻomia e manuia ai i le olaga.
E taua le maitauina e le tatau ona na o le tasi lenei vaiaso le talisapaia ma le faʻaaloalogia o faiaoga. E tatau ona avea o se taumafaiga faifaipea i le tausaga atoa, a o galulue ma le le faavaivai faiaoga i lea aso ma lea aso e aoao ma musuia le isi tupulaga.
I le avea ai ma tagata o le nuu, e mafai ona tatou faaalia lo tatou talisapaia o faiaʻoga i le tele o auala, e pei o le ofo fua atu i aʻoga, foaʻi atu sapalai, po o le tau lava o le faailoa atu o lo tatou lotofaafetai e ala i taga e magafagafa po o upu agalelei.
E le gata i lea, e mafai foi e faiaoga lava ia ona faamanatu a latou lava galuega faigata i lenei vaiaso e ala i le faʻaaluina o le taimi e mafaufau ai i latou manuia, fesoʻotaʻi ma paaga, ma auai i faiga faʻapitoa.O le fa’ai’uga, o le Vaiaso Fa’afetai a Faia’oga a le atunu’u, o le fa’amanatu lea o le sao taua o faia’oga i le fa’atulagaina o le lumana’i o lo tatou sosaiete. E ala i le iloaina ma le faafetai faiaoga mo le galue malosi, e mafai ona tatou fatuina se aganuu o le agaga faafetai ma le lagolago e musuia ai faiaoga e faaauau pea ona faia se aafiaga lelei i olaga oa latou tamaiti aoga.
Matou te moomoo ia te outou uma a Manuia le vaiaso faafetai a faiaoga!
Fesili:
Q1: E mafai ea e le vaiaso fa'afetai a le faiaoga ona ta'ita'i atu i le fa'atinoina o le fa'atinoga ma le fa'aui atu o tamaiti i totonu o le potuaoga?
Ioe, o le vaiaso fa'afetai a le faiaoga e mafai ona ta'ita'iina atu ai i le fa'atinoga lelei o tamaiti a'oga ma le fa'atasi i totonu o le potuaoga. A lagona e faiaoga le talisapaia ma le faatauaina, e sili atu ona faaosofia ma musuia i latou e fausia se siosiomaga lelei e aoao ai a latou tamaiti aoga, lea e mafai ona iu i tulaga maualuluga o ausiaga faaleaoaoga ma le auai.
Q2: Aisea e taua ai le iloa ma talisapaia le galue malosi a faiaoga?
E taua le amanaia ma le talisapaia o le galuega fita a faiaoga ona o lo latou sao taua i le fausiaina o le lumanaʻi o sosaiete e ala i le aʻoaʻoina ma faʻamalosia le isi tupulaga. O le aloa'ia ma le fa'afetai e mafai ona fa'atupuina ai lo latou fa'amanino ma le fa'aosofiaga, e fa'atupuina ai le fa'amalieina o galuega ma taunu'uga lelei mo tamaiti a'oga.
Q3: O a nisi o manatu sese masani e uiga i le aoao atu e taua ai le talisapaia o faiaoga?
O nisi o manatu sese masani e uiga i le aʻoaʻo atu e aofia ai le talitonuga o se galuega faigofie e puʻupuʻu itula faigaluega ma taumafanafana malolo. Ae ui i lea, o le mea moni o le aʻoaʻo atu o se galuega faigata ma luʻitau e manaʻomia ai le tele o le galue malosi, tuuto, ma le tomai. O le iloaina ma le talisapaiaina o faiaoga e mafai ona fesoasoani e aveese nei manatu sese ma faamamafaina ai le taua o latou sao i le sosaiete.
Q4: O a nisi o aoga umi o le iloaina ma le talisapaia o galuega fita a faiaoga?
O nisi o fa'amanuiaga umi o le iloa ma le talisapaia o le galue malosi a faiaoga e aofia ai le fa'aleleia o fua faatatau o le fa'atumauina o faia'oga, sili atu taunu'uga a tamaiti a'oga, ma le fa'amanino atili o le galuega fa'afaiaoga. Pe a lagona e faiaoga le taua ma le lagolagoina, e sili atu ona latou tumau i a latou matafaioi ma faaauau pea ona faia se aafiaga lelei ia latou tamaiti aoga, lea e mafai ona i ai ni aafiaga tumau i lo latou manuia faaleaoaoga ma le tagata lava ia.
Q5: E i ai ni auala patino e mafai ai e aʻoga ma pule ona faʻaalia le talisapaia o latou faiaoga?
Ioe, e mafai e aʻoga ma pule ona faʻaalia le faʻafetai mo o latou faiaoga i le tele o auala, e aofia ai le tuʻuina atu o avanoa faʻapolofesa, tuʻuina atu o totogi faʻatauva ma pusa faʻamanuiaga, tuʻuina atu punaoa ma lagolago e fesoasoani ai i faiaoga ia manuia, ma faʻamanatuina a latou taunuʻuga ma mataʻina. O le fa'atupuina o se si'osi'omaga lelei ma lagolago e mafai fo'i ona alu mamao e fa'aali atu ai i faia'oga e fa'atauaina ma fa'afetaia a latou galuega mamafa.