Masina Fa'alauiloa a le Atunu'u mo Manaoga Fa'apitoa 2023
O Mati ua aloaia o le National Developmental Disabilities Awareness Month i le Iunaite Setete. O le fa'amoemoe o lenei fa'amanatuga o le fa'alauiloa lea e uiga i fa'aletonu tau atina'e, fa'alauiloa le fa'aaofia, ma fa'amanatu ai taunu'uga ma sao o tamaiti e iai mana'oga fa'apitoa.
O se tamaititi e le atoatoa le malosi e masani lava ona i ai se faaletonu o le tino poʻo le mafaufau e faʻatapulaʻaina ai lona gafatia e auai i gaoioiga e manatu le sosaiete "masani." O le agava'a e feso'ota'i ma felagolagoma'i lelei ma tagata e iai mana'oga fa'apitoa e ta'ua o le "fa'alauiloa fa'aletonu."
O le iloaina e le tusa ai ma le tulafono le faailoga tagata i tamaiti ona o latou faaletonu e le lava. E taua tele lou iloa o ou matua po'o aiga, i ou lava tapula'a ma ia iloa e lau fanau le eseesega i le va o amioga talia ma le le taliaina pe a o'o mai i le amio ma tagata e le atoatoa le malosi.
Aisea e taua ai le faalauiloaina o manaoga faapitoa?
O le le atoatoa e mafai ona i ai se aafiaga taua i le olaga o se tagata, i le lelei ma le leaga. Ae o le faatoilaloina o faigata ma le mauaina o le mautinoa e taua ma matagofie. O la tatou matafaioi maualuga o se sosaiete le tuu atu o tamaiti e le atoatoa le malosi e ola ai i le olaga e tatau ai. E ui ina eseese uma i tatou, ae e tele foi mea tatou te tutusa ai.
I le tele o tausaga talu ai nei, o le taua o le faʻalauiloaina o manaʻoga faʻapitoa ua faʻaalia, ua faigofie ai mo sosaiete ma i latou e iai manaʻoga faʻapitoa ona faʻaleleia le lagona alofa o le tasi i le isi. O le fa'alauiloaina o mana'oga fa'apitoa e fa'aitiitia ai le fa'aituau o sosaiete ma tatala ai se lalolagi o avanoa mo tagata uma e saofagā ai i le fausiaina o se sosaiete amiotonu ma fa'atasi mo tagata uma.
E taua tele le fa'alauiloa ina ia e sauni e fesoasoani i se tasi e iai mana'oga fa'apitoa pe afai e te maua oe i lo latou tulaga. Afai e te le iloa, atonu e te amio le talafeagai ma tamaiti ma isi tagata, atonu e leaga mo lena tagata.
E tasi le piliona tagata, poʻo le 15% o le faitau aofaʻi o le lalolagi, o loʻo i ai se faʻafitauli, ma o le faʻateleina o le le atoatoa e maualuga atu i atunuʻu atinaʻe, e tusa ai ma le faʻamatalaga. Le Faletupe a le Lalolagi. I le va o le 110 miliona ma le 190 miliona tagata, poʻo le tasi vaelima o le faitau aofaʻi o le faitau aofaʻi o le lalolagi, o loʻo i ai manaoga faʻapitoa. E le gata i lea, o lo'o fa'apea mai o tagata e iai mana'oga fa'apitoa e sili atu ona fa'afeagai ma fa'ailoga tagata i vaega masani o le fa'amasinoga, tamaoaiga lautele, a'oa'oga, ma le soifua maloloina.
O le faalauiloaina o manaoga faapitoa e faasino foi i le faagasologa o le aoaoina o sosaiete e uiga i manaoga faapitoa ma le faaleleia e mafai e i tatou taitoatasi ona faia e i tatou lava. O le laasaga muamua i le atinaʻeina o se malamalama o le faʻalauiloaina o manaʻoga faʻapitoa o le taliaina lea o le aʻoaʻoina, lea e mafai ona faia i soo se mea, e aofia ai le fale, aʻoga, galuega, falemaʻi, ma isi. aafiaga leaga i nuu uma.
O lea la, mo se lumanaʻi lelei, e tatau ona tatou galulue e faʻaitiitia le aganuʻu o le faʻailoga tagata ma faʻalauiloa le faʻalauiloaina o manaʻoga e ala i faʻasalalauga mo tagata taʻitoʻatasi ina ia mafai ona faʻavaeina le faʻavae mo le lagona alofa ma fesoasoani i le aveesea o pa puipui lautele.
Le A'oa'oga Apps o lo'o fa'amamaluina le aso o mana'oga fa'ale-malo e lagolago ma fa'aosofia ai fanau e a'oa'o, tuputupu a'e, ma manuia i le olaga. E faia lea ma le sini o le fesoasoani i tamaiti e iai mana'oga fa'apitoa e atia'e le to'a ma fa'alagolago i auala e a'oa'o ai le tagata lava ia.
E faapefea ona tatou atiina ae le gafatia e malamalama ai i manaoga faapitoa?
O le atiina ae o le gafatia e malamalama ai i manaoga faapitoa e manaomia ai se tuufaatasiga o aoaoga, faailoa atu, ma lagona alofa. O nisi nei o auala e atiina ae ai lenei gafatia:
1. A'oa'o oe lava:
Aoao e uiga i manaoga faapitoa eseese, o latou mafuaaga, faailoga, ma togafitiga. Malamalama pe faapefea ona aafia olaga o tamaiti ma luitau o loo feagai ma le le atoatoa.
2, Faʻateleina le faʻaalia:
Auai ma tamaiti ei ai manaoga faapitoa e ala i gaoioiga, mea na tutupu, poʻo le volenitia. Saili avanoa e fegalegaleai ai ma tamaiti ei ai manaoga faapitoa ma aoao mai o latou aafiaga.
3. Aloese mai fa'amatalaga fa'apitoa:
Aloese mai le faia o ni manatu po'o ni fa'amatalaga lautele e uiga i tamaiti ei ai manaoga faapitoa. E tulaga ese tagata uma, ma e eseese le malosi o le tino, o lea e taua ai le taulimaina o tamaiti taitoatasi.
4. Fa'aaogā le gagana talafeagai:
E tatau i matua ona fa'aoga gagana fa'atasi ma tamaiti e fa'aaloalo ma e le fa'amasino. Aloese mai le faaaogaina o faaupuga e taufaaleaga pe faatiga, e pei o le “tumuli,” “faaletonu,” po o le “fa’apa’au.”
5. Faataitai le lagona alofa:
Tuu oe i tulaga o tamaiti ei ai manaoga faapitoa ma taumafai e malamalama io latou aafiaga. Vaai faalemafaufau pe o le a se lagona pe a feagai ma papupuni ma le faailoga tagata i aso taitasi.
6. Fautuaina mo le aofia ai:
Fa'alauiloa le aofia ma avanoa tutusa mo tamaiti e iai mana'oga fa'apitoa. Fautuaina mo faiga faavae ma faiga e fesoasoani e aveese pa puipui ma fausia ni siosiomaga faigofie mo tamaiti.
I le faia o nei laasaga, e mafai ai ona e atiaʻe se malamalama loloto atu i manaʻoga faʻapitoa ma galue agai i le fausiaina o se sosaiete sili atu ona aofia ai.
E fa'afefea ona fa'amanatuina le Aso o Tagata e iai Manaoga Fa'apitoa?
O le mata'ituina o le Aso o Tagata e iai Manaoga Fa'apitoa ma tamaiti o se auala sili lea e fa'alauiloa ai le fa'aaofia, fa'alauiloa, ma fa'amanatu le 'ese'esega o tagata uma. O nisi nei o manatu i le auala e matauina ai lenei aso ma tamaiti:
1. Aoao tamaiti e uiga i manaoga faapitoa:
Amata i le fa'amatalaina o mea e le atoatoa ma pe fa'afefea ona a'afia ai olaga o tagata. Fa'aaoga gagana faigofie ma fa'ata'ita'iga e fetaui ma tausaga e fesoasoani ai ia latou malamalama.
2. Faitau tusi ma matamata ata:
Filifili tusi ma ata tifaga o loʻo faʻaalia ai tagata e iai manaʻoga faʻapitoa. Talanoaina aafiaga o tagata ma pe na faapefea ona latou faatoilaloina luitau.
3. Ta'alo ta'aloga:
Ta'alo i ta'aloga e fa'ata'ita'i ai ituaiga fa'aletonu eseese, e pei o le fa'aaogaina o se nofoa fa'ata'avalevale po'o se fusi mata. E mafai ona fesoasoani lenei mea i tamaiti ia malamalama i luitau o loʻo feagai ma tagata e iai manaʻoga faʻapitoa ma faʻalauteleina le lagona alofa.
4. Fa'aaofia tamaiti i galuega volenitia:
Su'e fa'alapotopotoga fa'apitonu'u e galulue fa'atasi ma tagata e iai mana'oga fa'apitoa ma fa'aaofia tamaiti i galuega volenitia. E mafai ona avea lea ma auala lelei e fa'alauiloa ai le fa'atasi ma fesoasoani i tamaiti e a'oa'o e uiga i tu'aiga fa'aletonu eseese.
5. Talia se faaaliga taleni:
Fa'afiafia se fa'aaliga taleni e mafai ai e tamaiti ona fa'aalia o latou tomai ma agava'a. Uunaia tamaiti ei ai manaoga faapitoa e auai ma faamanatu a latou taleni ma tomai.
6. Fausia ata:
Tuu atu i tamaiti e faia ni faatufugaga e faamanatu ai le eseesega ma le aofia ai. Fa'aali a latou galuega taulima i nofoaga faitele pe fa'afeiloa'i se fa'aaliga ata e fa'alauiloa ai.
O le Mataituina o le Aso o Tagata e iai Manaoga Fa'apitoa e mafai ona avea ma auala malie ma 'anoa e fa'alauiloa ai le fa'aaofia ma fesoasoani i tamaiti e a'oa'o le 'ese'esega o tagata uma.
Fa'atasi, Tatou Fa'amalosia Tamaiti e iai Manaoga Fa'apitoa!
E taua le tu'uina atu i tamaiti e le atoatoa le malosi o le malosi o le pulea o latou olaga. E mafai ai e tamaiti ei ai ituaiga uma o mana'oga faʻapitoa ona auai atoatoa ma faʻaauau i sosaiete o ni tagatanuu tutusa, faatuatuaina. E le gata i lea, o le auala sili e iloa ai tamaiti e le atoatoa le malosi e ala i le faʻamalosia o taumafaiga i le lalolagi atoa, lea e taumafai e fausia se sosaiete faʻapitoa lea e tutusa ai le faʻaaloalo, agaalofa, ma le agalelei e pei o isi tagata uma.
O nisi Fesili Manaia:
1. O le a le masina o le fa'alauiloaina o mana'oga fa'apitoa a le atunu'u?
Talu mai le 1987, ina ua unaʻia e Peresitene Ronald Reagan tagata Amerika e tuʻuina atu i tagata e le atoatoa le malosi o le atinaʻe "le faʻamalosia ma le avanoa latou te manaʻomia e taʻitaʻia ai ni olaga manuia ma ia ausia o latou gafatia atoatoa," na filifilia ai Mati o le Atinaʻe o Manaoga Faʻapitoa Faʻamatalaga Masina.
2. O afea e fa'amanatuina ai le masina o le fa'alauiloaina o mana'oga fa'apitoa a le atunu'u?
O masina ta'itasi o Mati e fa'amanatuina ai le Masina Fa'apitoa mo Atina'e National Association of Councils on Development Disorders (NACDD) ma ana uo (DDAM)
3. Aisea e taua ai le fa'alauiloa atili e uiga i fa'aletonu tau atina'e?
E mafai ona fa'aalia tala fa'asolopito ma manatu muamua e uiga i tagata e iai mana'oga fa'apitoa e ala i le fa'alauiloaina o mana'oga fa'apitoa. A leai nei mea, o uiga ma amioga e suia mo le lelei ma sili atu le faatosinaga. O le fa'alauteleina o le fa'alauiloa e fa'ataunu'uina lelei e ala i le fa'alolotoina ina ia maua atili le malamalama.
4. E fa'afefea ona ou a'afia i le Masina Fa'alauiloa a le Atunu'u mo Manaoga Fa'apitoa?
E mafai ona e faia lena mea e ala i le mulimuli i gaioiga nei:
1. Mafaufau i au punaoa.
2. Fa'ata'ita'i le amio talafeagai.
3. Faailoa ni toa i lou nuu.
4. Alu i tua atu o le iloa.
5. Liliu manatu i se faatinoga.
5. O a ituaiga o mea e fai po'o ni gaioiga e masani ona faia i le masina o le Fa'ailoaina o Manaoga Fa'apitoa a le Atunu'u?
E mafai e se tasi ona faamanatu lenei aso i le faia o gaoioiga nei:
- Fai tauvaga nofoa faataavalevale po o taaloga.
- Fa'aali le fatuga a tufuga fa'aletonu.
- Lagolagoina se tauvaga mo fa'asalalauga e fa'alauiloa ai le fa'alauiloaina o mana'oga.
- Fa'aalia le fa'aogaina o tekonolosi fesoasoani i taimi o fa'atasiga a le pitonu'u.
- Talia se talanoaga i luga ole laiga po'o le tagata lava ia.
- Fai fesili e pei o le: O le a le aafiaga o le ADA i lou olaga?